پرفسور محمد باقر منهاج

بیوگرافی محمد باقر منهاج

پرفسور محمد باقر منهاج از سوی موسسه ISI به عنوان دانشمند نمونه در سال ۲۰۰۴ انتخاب شدند. ایشان فوق دکترای مهندسی کنترل از دانشگاه ایالتی اوکلاهاما دارند و در سال ۱۹۹۳ از ایالت متحده به دعوت دانشگاه امیرکبیر به ایران آمدند.

تعداد مراجعات به مقالات علمی دکتر محمد باقر منهاج در مجلات ISI عمده ‌ترین علت انتخاب وی به عنوان “دانشمند نمونه” سال ۲۰۰۴ می ‌باشد. سیستم‌ های کنترل، ‌سیستم‌ ها و فیلترهای تطبیقی و هوش محاسباتی از عمده‌ ترین محورهای تحقیقاتی وی در چند سال اخیر می ‌باشد.

گذشته محمد باقر منهاج

دکتر محمد باقر منهاج متولد رشت است و تحصیلات خود را تا پایان دوره متوسطه در همین شهر گذرانده و آنگاه با شرکت در امتحان اعزام دانشجو به خارج توانسته برای ادامه تحصیل به غرب برود. او می گوید: بورسیه نبودم. بلکه پدر و مادرم مجاز بودند، مخارج تحصیلم را از همین جا بپردازند. مدتی آلمان بودم و سپس به آمریکا رفتم.

محمد باقر منهاج دانشمند سال

این استاد ۴۹ ساله به سختی همین مختصر را درباره گذشته اش می گوید: “بهتر است درباره آینده صحبت کنیم تا گذشته . دانشگاههای ما پر است از استعدادهایی که اگر شکوفا شود، می تواند افتخارات بیشماری را برای ایران به بار آورد. ” او مطالعاتش را که عنوان “دانشمند سال” را برایش به ارمغان آورده، حاصل کوشش دسته جمعی می داند.”کارهایی را که انجام دادیم با کمک دانشجویان دوره فوق لیسانس و دکترا انجام شد. اگر افتخاری هم باشد، متعلق به این دانشجویان است.

به گفته وی موسسه ISI موسسه ای است که پژوهش های متفاوت در همه رشته های علمی را بررسی می کند و در واقع نوعی موسسه استاندارد کارهای علمی – پژوهشی در دنیا به حساب می آید. ” کارهای علمی – پژوهشی را نمره بندی می کنند و هر سال در هر رشته یکی انتخاب می شود. “

ربات تصمیم گیرنده

شاید جذاب تر از انتخاب دکتر محمد باقر منهاج ، رشته تحقیقی و پژوهشی او باشد. ” سیستم های کنترل، سیستم ها و فیلترهای تطبیقی و هوش محاسباتی.” به زبان دیگر با مدل کردن مغز یک انسان خبره و تصمیم گیر، نوع محاسبات کمی و ساختار مغز او طراحی شده و در نهایت سیستمی با قابلیت های محاسبات تکاملی و تصمیم گیری پدید می آید. این سیستم ها در ربات های هوشمند و دستگاه های مختلفی در جامعه کارایی دارد. به زبان ساده تر دانشمند ایرانی در صدد طراحی ربات های پیشرفته با قدرت تصمیم گیری است.

دکتر محمد باقر منهاج وعده می دهد: ” این کارهای تحقیقاتی ما است و در آینده هم تلاش می کنیم از این تحقیقات استفاده کنیم و بتوانیم از آن در مسیرهای دیگری استفاده کنیم.” این تحقیقات در مسیرهایی مانند مدلسازی ژن سرطانی قرار می گیرد من معتقدم این سیستم ها به شکلی طراحی می شوند که یک وظیفه را انجام بدهند، نه فقط حل یک موضوع خاص “.

به اعتقاد دکتر منهاج رفتارها و کارهای انسان می تواند مدل قرار گیرد و سیستم های هوشمند از روی آنها طراحی می شود . دانشمند ایرانی می گوید: این طرح ها بیشتر از دانشکده منتفع می شود تا شخص. پس از آن نیز بیشتر مورد استفاده دانشکده قرار میگیرد .

بزرگترین آرزو دکتر محمد باقر منهاج

عاشق زادگاهش رشت است. اما بزرگترین آرزوی دانشمند سال ۲۰۰۴ پیشرفت دانشجویان است: ” بزرگترین آرزویم این است که دانشجویان ما از ما بهتر شوند .”

شاید به همین دلیل است دکتر منهاج بیشترین وقتش را با دانشجویان می گذراند و به همین دلیل دانشجویان جوانش در سال های بدو تدریسش بیش از دیگران او را باور کردند، با این حال او از در جا زدن در نحوه تدریس در ایران گله مند است.” خارج از ایران هر چند سال در شیوه تدریس بازنگری می شود.” به اعتقاد او دانشجو هم می تواند به استادش یاد بدهد، به این شرط که باور کنیم دانشجویان نباید فقط شنونده سخنان استادشان باشند. او نوعی مکانیزم مشارکت در کلاس را پیشنهاد می کند که می تواند برای دانشجویان انگیزه ایجاد کند مهمترین مساله، به وجود آوردن انگیزه و خود باوری در دانشجویان است..”

محمد باقر منهاج ناهار نمي خورد

دكتر سال هاست كه وعده هاي غذايي خود را به دووعده در روز تقليل داده تا فرصت بيشتري براي كار داشته باشد، صبحانه و شام. «بسته به روز ساعت۵ يا۷ از خواب بيدارمي شوم وبيشتر وقتم رادر دانشگاه به تدريس و جلسات دانشگاهي مي گذرانم.»

همچنین در زمینه تربیت فرزندان می گوید« من با فشار به بچه ها براي درس خوان شدن مخالفم، درس خواندن امتيازي ويژه را به شخص مي دهد، اما خوردن، زندگي آرام داشتن، خوابيدن و… حق بچه است و پدر نبايد به خاطر امتياز ويژه، حق فرزندش را سلب كند. هيچ پدري حق ندارد براي درس خواندن، فرزندي را تنبيه كند.» به گفته او مهم اين است كه والدين زمينه را براي ورود بچه هايشان به دنياي علم فراهم كنند و فرزندان خود را خردورز و انديشه ورز بار بياورند. اين نيازمند يك حركت مداوم است نه يك برخورد لحظه اي.

راز موفقیت محمد باقر منهاج

ابتدا مي گويد سخت است گفتنش: «ممارست. اين از همه مهمتراست. دانشجويان ما هم باهوش هستند. هوش ايراني ها حتي از هوش متعارف در دنيا بالاتر است، اما در اين ميان كساني موفقند كه بيشتر تلاش مي كنند.» براساس يك باور قديمي مي گويند ايراني ها آفتابه هم نمي توانند بسازند و حتي هنوز اين باور وجود دارد. دكتر با اينگونه ضرب المثل ها به شدت مخالف است. اين ضرب المثل ها بسيار به نسل آينده و فرهنگ ما ضربه مي زند. نمي دانم چنين مثل هايي از كجا وارد فرهنگ ما شده است.

ما بايد ياد بگيريم، تدبر كنيم، ياد بگيريم، كار مشترك انجام دهيم. به اعتقاد او مشكل اين است كه ايراني ها به جاي انتقاد ازيكديگر به هم گير مي دهند و اين گيرهاي بي اساس و بيهوده و نديدن نكات مثبت يكديگر سرانجام به تنازع مي انجامد:«خيلي روي اين مثال ها حساب باز نكنيد مطمئن باشيد اگر در محيط علمي هم مديريت درستي اعمال شود، وضعيت بهتر از امروز خواهد بود. مديريت صحيح مهمترين مساله در ايران امروز است.»

از اوكلاهاما تا اميركبير

دانشمند ايراني پس از تحصيل در دانشگاه اوكلاهاما و پس از گذراندن دوره فوق دكترا در رشته سيستم هاي كنترل به تدريس درآنجا پرداخته وسپس به ايران بازگشته و در دانشگاه اميركبير مشغول به تدريس شده است.« سپس در سال ۱۳۷۹ به آمريكا رفتم و سال ۱۳۸۲ به ايران بازگشتم اين دوره (فرصت مطالعاتي) ۹ ماهه بود اما مسوولان چون ديدند در اين مدت تحقيقات خوبي را انجام داده ام به خاطر طولاني شدن آن به من سخت نگرفتند.

در اين سه سال در آمريكا تدريس مي كردم و از شهريور سال ۱۳۸۲ كه به ايران برگشته ام، در دانشگاه اميركبير تدريس مي كنم.» او به ايراني بودنش افتخار مي كند. به اينكه به دانشجوياني مستعد درس مي دهد، افتخار مي كند. از اينكه دانشجويانش از تحقيقات او دفاع مي كردند، خوشحال است (پيش از آنكه تحقيقات دكتر در دنيا مورد توجه قرار گيرد، برخي چندان هم تحقيقات او را جدي نمي گرفتند و اين دانشجويان بودند كه دفاع علمي از استاد خود را بر عهده داشتند)

نظر محمد باقر منهاج درمورد مزایای اساتید

استاد دانشگاه اميركبير دل پري از شيوه برخورد با اساتيد دانشگاه دارد اين شيوه پرداخت پول از نظر او غير منطقي است « زماني دانشگاه مي تواند به لحاظ علمي سرپا باشد كه به آن امكان پيشرفت را بدهند كه استادها بتوانند با خيال راحت به تحقيق وپژوهش مشغول شوند در اين صورت دانشگاه هاي ما پر است از استعدادهاي فراواني كه شكوفا خواهد شد.» آينده دانشگاه هاي ما پربار است اگر كمي مورد توجه قرار گيرد. الان شيوه درستي در برخورد با اساتيد حاكم نيست. اين درست نيست كه به استاد دانشگاه به ازاي ساعات تدريس، حق التدريس بدهند. به ازاي ساعات شورا، حق جلسه و… من از بقيه نقاط دنيا خبر ندارم اما مي دانم حداقل در آمريكا اينگونه نبود.

حقوق استاد بايد در حدي باشد كه دنبال حق التدريس و گرفتن ساعات اضافي تدريس نباشد. استاد بايد بتواند، وقت بيشتري براي تحقيق صرف كند. بايد بعد تحقيقاتي دانشگاه را قوي كنند بايد حقوق اوليه استاد براي ماندگاري او در دانشگاه كفايت كند .در حال حاضر اساتيدمجبورند اين دانشگاه و آن دانشگاه كار كنند. حكايت حق الزحمه تدريس تنها حكايت معلمان نيست. در سطحي بالاتر مدرسان دانشگاه را نيز مبتلا به خودكرده است.

طبيعي است كه وقتي ذهني پر از حساب و كتاب و دو دو تا چهارتاي، دخل و خرج باشد، امكان خلاقيت از آن سلب مي شود و اين زماني نمود بيشتري پيدا مي كند كه پاي تحقيقات وپژوهش به ميان در آيد، با اين حساب شايد تنها اختصاص اعتبار بيشتر براي پژوهش كافي نباشد و شايد بهتر از آن بايد فرصت پژوهش براي پژوهشگران و دانشجويان و اساتيد دانشگاه فراهم آيد.

بازدید از صفحه شخصی پرفسور محمد باقر منهاج  در دانشگاه صنعتی امیرکبیر